Του Νίκου Γεωργούλη
Είδε κι αποείδε το κράτος μας, στην περίπτωση μας το Υπουργείο Περιβάλλοντος κι Ενέργειας, και στο κείμενο, για να αγγίξει και το αριστερό αναγνωστικό κοινό, ο … πατερούλης, και έδωσε χθες αργά στη δημοσιότητα κάποιες θέσεις του για το ενδεχόμενο εξόρυξης αντιμονίου στη βόρεια Χίο. Αφήνοντας στην άκρη το απόλυτα τεχνοκρατικό και δυσνόητο για τον κοσμάκη λεξιλόγιο επιχείρησε να επικοινωνήσει με την εν βρασμώ κοινωνία του νησιού με γλώσσα σαφώς πιο κατανοητή και κυρίως να βάλει στη συζήτηση και … το τυράκι, τα αντισταθμιστικά δηλαδή οφέλη. Επί της ουσίας από χθες έχουμε πραγματικό διάλογο. Ας του απαντήσουμε, λοιπόν, κι εμείς με το ίδιο νόμισμα, των ερωταπαντήσεων που επέλεξε το ίδιο.
* Πείθεται κανείς από την ανάγνωση των ερωταπαντήσεων ότι δεν συνεχίζουν να υπάρχουν αβεβαιότητες στα πολύ κρίσιμα στοιχεία των υγειονομικών και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων;
Όχι φυσικά. Ακόμα και η διαβεβαίωση της δημοτικής αρχής ότι οι εξορύξεις θα είναι αποκλειστικά υπόγειες καταρρίπτεται, καθώς η επίσημη θέση του “πατερούλη” δίνει ελάχιστες μεν, πλην υπαρκτές πιθανότητες και υπέργειας εξόρυξης. Αναμφίβολα κάτι τέτοιο πολλαπλασιάζει και τις περιβαλλοντικές και τις υγειονομικές επιπτώσεις.
* Πείθεται κανείς από την εθνική διάσταση του εγχειρήματος, όπως προκύπτει από την ανάγκη της χώρας να εισφέρει στην παραγωγή κρίσιμων μετάλλων στην Ε.Ε. από τη γωνιά της βορειοδυτικής Χίου;
Και γιατί να πειστεί, όταν από τοπικές αρχές, κράτος – πατερούλη και ευρωπαϊκή μας οικογένεια η περιοχή έχει αφεθεί στη μοίρα εγκατάλειψης της εδώ και σχεδόν έναν αιώνα. Ανύπαρκτοι πόροι για το 1/4 της εδαφικής έκτασης του νησιού, κανένας σχεδιασμός ανάσχεσης της ορατής και ίσως μη αναστρέψιμης ερημοποίησης του, επαίσχυντη αδιαφορία για τα απλά ζητήματα καθημερινότητας του. Είκοσι χρόνια τώρα η περιοχή αναζητά ιατρική κάλυψη, έναν οδηγό μετακίνησης του ασθενοφόρου, μια σοβαρή υπεραστική σύνδεση με το κέντρο, μια εκπαιδευτική βάση για τους ελάχιστους που επιμένουν να ζουν εκεί. Πέρα βρέχει απ’ το τρίγωνο (τοπικές αρχές – κυβερνήσεις – Ε.Ε.). Γιατί σήμερα η περιοχή να μοιραστεί τον πλούτο της;
* Πως αντιπαλεύεις μια τέτοια συνθήκη;
Με ρεαλισμό και με την τακτική “έχει ο καιρός γυρίσματα”. Σήμερα, για πρώτη φορά τον τελευταίο αιώνα, το κράτος – πατερούλης και η Ε.Ε. έχουν την Αμανή ανάγκη. Οι δρόμοι είναι δυο: ή τους γυρνάς την πλάτη και συνεχίζεις τη σημερινή πορεία σου ή εκμεταλλεύεσαι την ανάγκη τους.
* Τι θα συμβεί στο πρώτο σενάριο, να αποκλείσεις κάθε ενδεχόμενο εξόρυξης του αντιμονίου;
Η ζωή θα συνεχιστεί στο σημερινό ρυθμό της. Κανένας δεν θα σου δίνει σημασία, γιατί είσαι υπερβολικά αδύναμος ως ψηφοδοτική μονάδα, θα συνεχίσεις να διαμαρτύρεσαι γιατί δεν σου στέλνουν γιατρούς, ΑΤΜ ανάληψης χρημάτων ή δασκάλους και παπάδες, και θα εισπράττεις τη σημερινή αντίδραση τοπικών αρχών, κυβερνήσεων και Ε.Ε.. Μπενάκης, Βγενάκης. Το κενοτάφιο του Κεράμου θα απλωθεί σύντομα – το πολύ σε δέκα χρόνια – σε όλη την Αμανή κι εσύ θα μείνεις στην ιστορία ότι αντιτάχθηκες στα κέρδη των πολυεθνικών. Μόνο μέσα σε δυο εβδομάδες η καμπάνα για νεκρώσιμη ακολουθία σίγησε δυο φορές στη Σιδηρούντα, μια στις Τρύπες, μια στην Παρπαριά, μια στα Νενητούρια και δεν ξέρω πόσες μου έχουν διαφύγει ακόμα. Για πρόσωπα που είτε ήταν μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής είτε έμεναν στον τόπο τους πριν λίγα χρόνια. Θα κάνει κανείς την αναγωγή χρόνου και αριθμού θανάτων σε μια περιοχή με λιγότερους από 400 κατοίκους σήμερα;
* Τι θα συμβεί στο δεύτερο σενάριο, της διαπραγμάτευσης με όσους σε έχουν τόσα χρόνια γραμμένο αλλά σήμερα σε έχουν ανάγκη;
Αναλαμβάνεις σοβαρά και ίσως επικίνδυνα ρίσκα αλλά δίνεις αμυδρές πιθανότητες στο μέλλον να σταματήσει το μετα βεβαιότητας σήμερα τέλος της ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή.
* Πως μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο;
Μόλις πείσεις το “αμαρτωλό τρίγωνο” τοπικών αρχών – κυβερνήσεων και Ε.Ε. ότι η ανάσχεση της πληθυσμιακής κατάρρευσης του βόρειου τμήματος της Χίου δεν είναι συγκυριακό ζήτημα μιας εξορυκτικής επένδυσης αλλά μείζον εθνικό ζήτημα. Το οποίο δεν μπορεί να επιλυθεί με τον τρόπο που προτείνει το ΥΠΕΝ, 1-2 εκ. ευρώ μπροστά και 650.000 ευρώ το χρόνο για τα επόμενα 30 χρόνια στο Δήμο Χίου. Μια αναπτυξιακή ανάσα στάγδην βραδέως δηλαδή και με αβέβαιη την κατάληξη της, καθώς αν καταλήγει στα ταμεία του Δήμου Χίου μάλλον οι πόροι θα γίνονται παιδότοποι στη Φάρκαινα και τα Λειβάδια παρά έργα εκεί που ο τόπος πληγώνεται.
* Ποια πρέπει να είναι η πρώτη μας απάντηση στην επίσημη παρουσίαση των θέσεων του ΥΠΕΝ;
Ευχαριστούμε πατερούλη, δεν θα πάρουμε. Δεν θα πάρουμε γιατί απλά δεν μας βγαίνει ο χρόνος. Η φράση ποιος ζει και ποιος πεθαίνει σε 30 χρόνια για να πάρει περίπου 20 εκ. ευρώ, στην περίπτωση της Αμανής περιορίζεται στο δεν θα υπάρχει κανείς για να πεθάνει. Η περιοχή θα έχει ερημώσει πολύ νωρίτερα κι ακόμα κι αν οι πόροι καταλήξουν σε αυτή θα καταλήγουν σε μια ακατοίκητη ζώνη.
* Υπάρχει αντιπρόταση;
Φυσικά κι αυτή θα όφειλε να περιγράψει και να κυνηγήσει το Δημοτικό Συμβούλιο. Η αντιπρόταση θα έπρεπε να κινηθεί σε τρεις κατευθύνσεις:
Α. Καθοριστική συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας σε όλα τα ελεγκτικά στάδια της επένδυσης ώστε να μην προκύψουν μη αναστρέψιμα δεδομένα για το περιβάλλον. Η άποψη της να είναι καίρια για τη συνέχιση των εξορύξεων, αν εκτιμήσει ότι ενέργειες του αναδόχου ξεφεύγουν από το πλαίσιο που τίθεται εξ’ αρχής. Ρητή διαβεβαίωση ότι οι εξορύξεις θα είναι αποκλειστικά υπόγειες και ξεκάθαρη θέση για τη διαχείριση του πρωτογενούς εξορυκτικού υλικού.
Β. Άμεση σύμβαση με επιστημονικούς φορείς για την παρακολούθηση όλων των φάσεων διενέργειας του διαγωνισμού και των επακόλουθων μελετών.
Γ. Εμπροσθοβαρή πρόγραμμα στήριξης της Αμανής ύψους 60 εκ. ευρώ. Το πρόγραμμα θα είναι ανεξάρτητο της εξορυκτικής επένδυσης και θα ανακοινωθεί από την κυβέρνηση ως πιλοτικό πρόγραμμα ανάπτυξης ορεινών και δυσπρόσιτων περιοχών του βορειοανατολικού Αιγαίου. Με αυτή τη διάσταση μπορεί να λάβει πόρους από το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης, το Οικονομίας κι Ανάπτυξης, το Ναυτιλίας και Αιγαίου, το Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Το πρόγραμμα θα ανακοινωθεί ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΩΡΑ. Οι πόροι του θα δοθούν σε νεοσύστατο φορέα με μοναδικό σκοπό το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγράμματος αναζωογόνησης της Αμανής. Τα αντισταθμιστικά που θα προκύψουν από την πορεία της εξόρυξης ας τα κάνει το κράτος ότι θέλει. Αν η κυβέρνηση δεν το δεχτεί, να ξέρει ότι θα κάνει εξορύξεις στην Αμανή όσες δομές μεταναστών έστησε στη Χίο.
* Τελικά πώς πρέπει να αντιδράσει η Αμανή και όσοι αληθινά ενδιαφέρονται για αυτήν;
Να αντιμετωπίσει τη σημερινή συνθήκη ως τελευταία της ευκαιρία. Και να συμπεριφερθεί έναντι όλων όσων την έχουν σήμερα ανάγκη όπως ακριβώς της συμπεριφέρθηκαν εδώ και έναν αιώνα. Θα πάρουν αντιμόνιο μόνο εφόσον ακολουθήσουν τους κανόνες μας και αποδώσουν στη μάνα γη της Αμανής ό,τι της αξίζει. Αυτή είναι η πληρωμή με το ίδιο νόμισμα.
